Rząd Rzeczpospolitej Polskiej przedstawił swoje stanowisko w postępowaniu o wydanie orzeczenia wstępnego w sprawie o unieważnienie kredytu frankowego. Ministerstwo zgadza się z naszymi argumentami w całości.
Jeśli wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej będzie zgodny ze stanowiskiem polskiego rządu oraz Sądy ten wyrok będą respektować wówczas banki mają niewielkie szanse na korzystne dla siebie wyroki z następujących powodów:
- Nie ma możliwości uzupełniania umowy o klauzule generalne art 56 oraz 354 kc (tj. średni NBP jakby chciały tego banki na podstawie ww. przepisów – tzw. zwyczaje).
- Umowy nie można uzupełniać, ponieważ musi być efekt odstraszający dla nieuczciwych przedsiębiorców.
- Nie można mówić, że nieważność umowy może być niekorzystna dla konsumenta np. poprzez obowiązek spłaty natychmiastowej różnicy pomiędzy stronami (art 320 kpc) – jeśli to konsument sam o to wnosi.
Sąd może ustalić spłatę pozostałej kwoty w ratach, o ile roszczenie banku nie jest przedawnione.
- Konsument sam może zdecydować, że chce nieważności umowy.
- Nic nie stoi na przeszkodzie, by usunąć klauzule abuzywne i wykonywać umowę dalej (pomimo twierdzeń banków, że wytworzy się stosunek prawny, którego strony by nie zawarły).
W skrócie: PLN + LIBOR można orzekać. Jedynymi zainteresowanymi tematem uzupełniania luk po klauzulach niedozwolonych są banki, a nie kredytobiorcy.
Unieważnienie kredytu frankowego – stanowisko rządu RP
Pytanie 1
Czy art. 1 ust. 2 oraz art. 6 ust. 1 dyrektywy pozwala na przyjęcie, że jeśli skutkiem uznania określonych postanowień umownych, określających sposób spełnienia świadczenia przez strony (jego wysokość), za nieuczciwe warunki umowne miałby być niekorzystny dla konsumenta upadek całej umowy, możliwe jest wypełnienie luk w umowie nie w oparciu o przepis dyspozytywny stanowiący jednoznaczne zastąpienie nieuczciwego warunku, ale w oparciu o przepisy prawa krajowego, które przewidują uzupełnienie skutków czynności prawnej wyrażonych w jej treści również przez skutki wynikające z zasad słuszności (zasad współżycia społecznego) lub ustalonych zwyczajów?
Odpowiedź:
Artykuł 1 ust. 2 oraz art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13/EWG należy interpretować w ten sposób, że jeżeli skutkiem uznania określonych postanowień umownych, dotyczących sposobu spełnienia świadczenia przez strony, byłby niekorzystny dla konsumenta upadek całej umowy, wówczas nie jest możliwym uzupełnienie luk w umowie o przepisy prawa krajowego, które zawierają klauzule generalne – jeżeli cel dyrektywy w postaci uchylenia niekorzystnej sytuacji konsumenta w postaci upadku całej umowy może zostać osiągnięty przy pomocy innych środków prawnych, przewidzianych przez przepisy prawa krajowego, czego ustalenie należy do sądu krajowego. Uzupełnienie luk w umowie w oparciu o przepisy prawa krajowego, które zawierają klauzule generalne, w żadnym wypadku nie jest jednak możliwe, jeżeli skutkiem uznania określonych postanowień umownych za nieuczciwe warunki umowne byłby korzystny dla konsumenta upadek całej umowy.
Pytanie 2
Czy ewentualna ocena skutków upadku całej umowy dla konsumenta powinna następować przy uwzględnieniu okoliczności istniejących w chwili jej zawarcia, czy też w chwili zaistnienia sporu pomiędzy stronami odnośnie do skuteczności danej klauzuli (powołania się przez konsumenta na jej abuzywność), i jakie ma znaczenie stanowisko wyrażane w toku takiego sporu przez konsumenta?
Odpowiedź:
Ocena skutków upadku całej umowy jest dokonywana przez konsumenta, po uprzednim pouczeniu go przez sąd o wszystkich tych skutkach. Ocena wyrażona przez konsumenta powinna zostać uwzględniona przez sąd przy rozstrzyganiu o skutkach uznania postanowienia za niedozwolone.
Pytanie 3
Czy możliwe jest utrzymanie w mocy postanowień stanowiących w myśl norm dyrektywy nieuczciwe warunki umowne, jeśli przyjęcie takiego rozwiązania byłoby w chwili rozstrzygnięcia sporu obiektywnie korzystne dla konsumenta?
Odpowiedź:
Bezwzględnie obowiązujący charakter przepisów dyrektywy 93/13/EWG stoi na przeszkodzie rozwiązaniu, które umożliwiałoby sądowi podjęcie decyzji o utrzymaniu w mocy nieuczciwych warunków umownych, jeżeli w ocenie samego tylko sądu przyjęcie takiego rozwiązania byłoby obiektywnie bardziej korzystne dla konsumenta.
Pytanie 4
Czy w świetle treści art. 6 ust. 1 dyrektywy uznanie za nieuczciwe postanowień umownych określających wysokość i sposób spełnienia świadczenia przez strony może prowadzić do sytuacji, w której ustalony na podstawie treści umowy – z pominięciem skutków nieuczciwych warunków – kształt stosunku prawnego odbiegać będzie od objętego zamiarem stron w zakresie obejmującym główne świadczenie stron, w szczególności – czy uznanie za nieuczciwe postanowienia umownego oznacza, że możliwe jest dalsze stosowanie innych, nieobjętych zarzutem abuzywności postanowień umownych, określających główne świadczenie konsumenta, których uzgodniony przez strony kształt (wprowadzenie ich do umowy) był nierozerwalnie związany z zakwestionowanym przez konsumenta postanowieniem?
Odpowiedź:
Artykuł 6 dyrektywy 93/13/EWG powinien być wykładany w ten sposób, że ocena możliwości dalszego trwania umowy po wyeliminowaniu z niej postanowień niedozwolonych powinna mieć charakter obiektywny i uwzględnić to, czy dalsze obowiązywanie umowy jest prawnie możliwe zgodnie z zasadami prawa krajowego. Uznanie za nieuczciwe postanowień umownych określających wysokość i sposób spełnienia świadczenia przez strony może przy tym prowadzić do sytuacji, w której ustalony na podstawie treści umowy – z pominięciem skutków nieuczciwych postanowień – kształt stosunku prawnego będzie odbiegać od objętego pierwotnym zamiarem stron.
Zapraszam do lektury pełnego stanowiska rządu. Unieważnienie kredytu frankowego zależy w dużej mierze od pozycji w jakiej sprawy frankowe ustawia rząd.
