Czy można zupełnie legalnie zaprzestać spłaty rat kredytu przed prawomocnym wyrokiem sądu w sprawie o unieważnienie abuzywnej umowy kredytowej? Owszem tak, ale muszą zostać spełnione pewne wymagane prawem przesłanki. Przeczytaj, kiedy możesz zabezpieczyć swoje roszczenie i wstrzymać spłatę nieuczciwych rat kredytu.
Czym jest zabezpieczenie roszczenia przy kredycie frankowym?
Zabezpieczenie roszczenia przy pozwie w sprawie umowy tzw. frankowej to postanowienie sądu dające pozywającemu bank kredytobiorcy możliwość wstrzymania płatności rat kredytu do czasu ogłoszenia prawomocnego wyroku, niezależnie od etapu przedmiotowego postępowania. Celem postępowania zabezpieczającego jest udzielenie tymczasowej ochrony prawnej frankowiczowi, który taki wniosek zdecydował się złożyć. Przykład:
Na wstępie niniejszych rozważań wskazać należy, iż postępowanie zabezpieczające jest procesową formą tymczasowej ochrony prawnej i spełnia pomocniczą rolę w stosunku do postępowania rozpoznawczego. Jego celem jest zapewnienie efektywności orzeczenia wydanego w postępowaniu, w którym wierzyciel ma dochodzić swego roszczenia, jednakże bez przesądzania o kształcie przyszłego rozstrzygnięcia w sprawie.
(…)
Zgodnie z art. 730 § 2 k.p.c. sąd może udzielić zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania lub w jego toku, natomiast w myśl art. 7301 § 1 k.p.c. udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia.
Konsekwencją zabezpieczenia roszczenia jest całkowicie zgodne z prawem zaprzestanie spłaty rat kredytu. Poza prawomocnym zezwoleniem na wstrzymanie comiesięcznych płatności, frankowiczowi udzielona zostaje również ochrona przed wpisem do BIK-u (Biura Informacji Kredytowej) czy wypowiedzeniem umowy kredytowej przez bank. W praktyce oznacza to, że bank pozostaje bez żadnej możliwości wywarcia presji na kredytobiorcy w związku z zaprzestaniem spłaty rat i musi czekać do prawomocnego wyroku.
O zabezpieczeniu roszczenia zrealizowaliśmy krótkie wideo, w którym nasz ekspert Kamil Chwiedosik konkretnie i zwięźle tłumaczy na czym ono polega i jakie są jego konsekwencje: TOP 10: FAKTY I FRANKI – Czym jest zabezpieczenie roszczenia?
Warunki uzyskania sądownego zabezpieczenia roszczenia przy kredycie frankowym
Przy rozpatrzeniu wniosku o zabezpieczenie roszczenia przy kredycie frankowym sąd rozpatruje przede wszystkim dwie przesłanki: uprawdopodobnienie roszczenia oraz ochrona interesu prawnego kredytobiorcy na podstawie artykułu 189 Kodeksu postępowania cywilnego.
Uprawdopodobnienie roszczenia w aktualnej sytuacji prawnej frankowiczów nie jest czymś szczególnie kłopotliwym. W ostatnich kilkunastu miesiącach zapadło bardzo dużo wyroków ustalających nieważność umów frankowych. Problematyczne natomiast może okazać się wykazanie tzw. interesu prawnego. Istnieje on, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi bądź poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia, czy w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w danej sprawie. Pojęcie “interesu prawnego” jest rozumiane przez sądy bardzo szeroko i nie tylko w sposób wynikający z treści określonych przepisów prawa, lecz także w sposób uwzględniający ogólną sytuację prawną powoda.
Jeżeli chodzi o uprawdopodobnienie roszczenia, to w wielu przypadkach jest ono jak najbardziej wykonalne już na wstępnym etapie postępowania. Niestety, czasami zachodzi trudność przy wykazaniu tzw. interesu prawnego – dzieli się swoim doświadczeniem ekspert ds. frankowych Kamil Chwiedosik. – W wielu przypadkach sąd nie dopatruje się interesu prawnego i z tego tytułu na ten moment ok. 20% spraw, które chcieliśmy objąć postanowieniem o zabezpieczeniu roszczenia, zostało pozytywnie rozpatrzonych przez sąd. Niemniej należy zwrócić uwagę na to, że w niektórych sytuacjach, gdzie rata kredytu jest bardzo wysoka, warto spróbować chociażby dlatego, żeby zweryfikować tezę, na którą powództwo zostało wytoczone. Sąd w uzasadnieniu wyroku o zabezpieczeniu roszczenia już w pewien sposób klaruje wizje danego procesu o unieważnienie umowy kredytowej i stwierdza uprawdopodobnienie danego roszczenia, a ewentualnie wskazuje na brak interesu prawnego. Zabezpieczenie roszczenia nie jest sprawą, o której wyrok zapada automatycznie, każda sprawa wymaga indywidualnego podejścia. Istotnymi aspektem w takim postępowaniu jest etap spłaty kredytu. Sąd bierze pod uwagę, w jakim stopniu spłacony jest kredyt czy kapitał. Oczywiście nie są to jedyne przesłanki, które wymiar sprawiedliwości w tym przypadku rozpatruje. Istnieje wiele różnych okoliczności oraz sytuacji i zawsze jest szansa, aby zabezpieczenie roszczenia było przedmiotem postanowienia sądu – kontynuuje.
Zabezpieczanie roszczenia przy kredycie frankowym – przykłady orzeczeń sądu
Uzyskanie prawomocnego zabezpieczenia roszczenia przy kredycie we frankach jest dla kredytobiorcy bardzo korzystnym rozwiązaniem. Likwiduje ono obowiązek spłaty comiesięcznych rat przez czas trwania postępowania sądowego, a jak wiadomo, takie postępowania mogą trwać nawet kilka lat. Pomimo, że obecnie duża część pozwów o zabezpieczenie roszczenia jest odrzucana przez sąd, to legalne wstrzymanie comiesięcznych zobowiązań wobec banku nie jest niemożliwe. Przykład pozytywnego orzeczenia sądu w sprawie o zaprzestanie spłaty rat do czasu prawomocnego wyroku (syg. XXV Cz 212/20).
[Uprawdopodobnienie roszczenia] – przykładowe uzasadnienie.
Powodowie przedłożonymi do akt dokumentami poświadczającymi zawarcie umowy kredytu hipotecznego indeksowanego do CHF i warunki spłat jego rat uprawdopodobnili swoje roszczenie wobec pozwanego banku o zapłatę żądanej kwoty w przypadku stwierdzenia nieważności tej umowy bądź ustalenia bezskuteczności jej postanowień. Stwierdzić bowiem należy, że w świetle pozwu, kwota kredytu podlegająca zwrotowi nie jest w umowie ściśle oznaczona, jak również nie są wskazane szczegółowe, obiektywne zasady jej określenia. A jeśli tak, to bankowi pozostawiono by w takim wypadku swobodne określenie kwoty podlegającej zwrotowi przez kredytobiorcę, ponieważ ani Umowa ani Regulamin nie precyzowałyby w dostateczny sposób, jak kredytujący bank wyznacza kursy walut w sporządzanej przez siebie Tabeli kursów, na podstawie której określone zostaje saldo kredytu i wysokość rat. Takie ukształtowanie stosunku zobowiązaniowego naruszałoby zaś jego istotę, gdyż wprowadzałoby do stosunku zobowiązaniowego element nadrzędności jednej ze stron i podporządkowania drugiej strony bez odwołania do jakichkolwiek obiektywnych kryteriów zakreślających granice swobody jednej ze stron. Naruszenie zaś istoty stosunku zobowiązaniowego oznacza przekroczenie granic swobody umów określonych w art. 3531 k.c. i prowadzi do nieważności czynności prawnej jako sprzecznej z ustawą (art. 58 k.c.). W świetle pozwu dotknięte nieważnością postanowienia dotyczą głównego świadczenia kredytobiorcy, tj. zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu i zapłaty odsetek, co należy do essentialia negotii umowy kredytu.
Niezależnie od powyższego, nawet jeśli by przyjąć, że klauzula umowna określająca wysokość kredytu, a wraz z nią cała Umowa kredytu, jest ważna, to, w świetle pozwu, zawarte w Umowie postanowienia określające sposoby wyliczenia kwoty kredytu i wysokości rat kredytu należałoby uznać za abuzywne, a tym samym nieskuteczne.
[Wykazanie interesu prawnego] – przykładowe uzasadnienie.
W ocenie Sądu powodowie posiadają interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia dochodzonego przez nich roszczenia. Zawarta pomiędzy stronami umowa kredytowa wygenerowała bowiem długoterminowy stosunek prawny, który nie został dotychczas wykonany. Ewentualne uwzględnienie roszczeń kredytobiorców o zapłatę (zwrot) należności spełnionych dotychczas na rzecz banku nie reguluje w sposób definitywny wzajemnych relacji stron. Wniosek przeciwny byłby zasadny tylko przy przyjęciu, że prawomocne orzeczenie sądu wiąże nie tylko w zakresie sentencji, ale również motywów rozstrzygnięcia, co do czego nie ma jednak zgody w orzecznictwie i doktrynie (por. np. wyroki SN z dnia 20 stycznia 2016 r., IV CSK 282/15 oraz z dnia 15 stycznia 2015 r., IV CSK 181/14). Tymczasem stwierdzenie nieważności umowy przesądza nie tylko o możliwości domagania się zwrotu już spełnionych świadczeń. Rozstrzyga również w sposób ostateczny o braku obowiązku spełniania na rzecz banku świadczeń w przyszłości, a więc o zezwoleniu na zaprzestanie spłaty kolejnych rat kredytu. Ustalające orzeczenie sądu znosi więc wątpliwości stron i zapobiega dalszemu sporowi o roszczenia banku wynikające z umowy. Na tym zaś polega interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c.