Bank BPH ukarany przez UOKiK za niedozwolone klauzule spreadowe
Klauzule spreadowe stosowane w aneksach umów kredytowych banku BPH zostały uznane przez UOKiK za niedozwolone. Prezes UOKiK Tomasz Chróstny nałożył karę na bank BPH w wysokości ponad 470 tys. zł. To kolejny ważny krok w walce przeciwko nieuczciwym praktykom bankowym.
Klauzule spreadowe banku BPH uznane za niedozwolone
UOKiK podjął interwencję w sprawie banku BPH na podstawie doniesień frankowiczów, którzy informowali urząd, że bank w sposób dowolny określa kursy kupna i sprzedaży walut obcych. W wyniku postępowania Prezes UOKiK Tomasz Chróstny wydał decyzję wobec banku BPH, w której określa klauzule przeliczeniowe zawarte w aneksach do umów kredytów hipotecznych za niedozwolone. Zdaniem UOKiK abuzywne postanowienia umowne praktykowane przez bank BPH nie pozwalają klientowi w żaden sposób przewidzieć zasad ustalania kursów walut. Oznacza to, że bank może ustalać dobrowolnie wysokość raty, a konsument nie ma żadnych narzędzi, aby ustalić, czy rata została prawidłowo obliczona.
To już ósma decyzja dotycząca niejasnych zasad ustalania kursów walut obcych. Banki są silniejszą stroną w kontakcie z konsumentem, powinny jednak działać profesjonalnie i transparentnie w zakresie wykonywania umów kredytowych. Polega to m.in. na zapewnieniu klientowi możliwości określenia konsekwencji ekonomicznych wynikających z postanowień w umowie czy w aneksie do niej. W związku z tym klauzule określające zasady ustalania kursów walut muszą być jednoznaczne – mówi Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.
Dlaczego klauzule spreadowe banku BPH są abuzywne?
UOKiK uznał za niedozwolone postanowienia umowne stosowane przez BPH, gdyż zakładały one, że kursy walut ustalane są w oparciu o „ostatni średni kurs rynkowy”, który stanowi sumę kursów kupna i sprzedaży walut dostępnych na stronie Reuters podzielonych przez dwa. Jednak ani przepisy, ani inne obiektywne oraz dostępne źródła nie precyzują czym jest „średni kurs rynkowy”. Nie jest również jasne, na jaki konkretnie moment bank określa wysokość kursów. W dodatku zawarty w klauzuli adres strony internetowej (www.reuters.pl) odsyła do anglojęzycznej wersji serwisu Reuters.
Abuzywne są też klauzule umowy, które zakładają, że kursy walut mogą się zmienić dowolną ilość razy. To powoduje, że kredytobiorca nie ma informacji, ile dokładnie kursów będzie obowiązywać danego dnia oraz o której godzinie będą publikowane. W związku z tym bank może ustalać takie kursy walut, które będą dla niego najkorzystniejsze. Ponadto niejasne są zasady dot. korygowania o marżę kursów bankowych, co również powoduje, że przewidzenie wysokości raty dla konsumenta staje się niemożliwe.
Kolejny krok w walce z bankowym bezprawiem
Z całą pewnością decyzja Prezesa UOKiK Tomasza Chróstnego pozytywnie wpłynie na sprawy sądowe wnoszone przeciwko bankom przez frankowiczów i ułatwi konsumentom dochodzenie swoich roszczeń. UOKiK zakazał stosowania kwestionowanych klauzul i ukarał bank BPH kwotą w wysokości ponad 470 tys. zł (478 242 zł). Decyzja nie jest jeszcze prawomocna. Po uprawomocnieniu się tej decyzji bank będzie zobowiązany do wysłania informacji do frankowiczów, w której powiadomi, że zakwestionowane postanowienia jako niedozwolone nie są dla nich wiążące.
To już nie pierwsza decyzja UOKiK w sprawie nieuczciwych kredytów frankowych. Do tej pory Prezes UOKiK wydał 8 decyzji stwierdzających abuzywność klauzul przeliczeniowych w aneksach do umów kredytowych. Ukarane banki przez UOKiK to m.in. Pekao SA, PKO BP, BNP Paribas, Millennium i Santander Bank oraz Getin Noble Bank.
Postanowienia umowne banku BPH uznane przez UOKiK za abuzywne
- Obowiązujące kursy kupna/sprzedaży walut zawartych w ofercie Banku określane są przez Bank zgodnie z ust. 3 – 8 oraz publikowane na stronie internetowej Banku (www.bph.pl). Do przeliczeń związanych z należnościami wynikającymi z Umowy obowiązuje ostatni kurs sprzedaży lub kupna waluty indeksacji ustalony przez Bank przed dokonaniem danej transakcji (wypłaty środków przez Bank lub zaksięgowania wpłaty z zastrzeżeniem postanowień § 10).
- Kursy sprzedaży i kupna waluty indeksacji obowiązujące w Banku ustalane są na podstawie ostatniego średniego kursu rynkowego (suma podanych w chwili ustalenia kursów Banku w serwisie Reuters – www.reuters.pl: kursu kupna danej waluty i kursu sprzedaży danej walut, podzielona przez 2) wymiany waluty indeksacji na złote polskie (zwanego dalej „Kursem Rynkowym”).
- Kurs sprzedaży (kurs spłaty) ustalany jest przez dodanie do Kursu Rynkowego marży Banku, na wysokość której wpływa zmienność kursów walutowych lub ceny, po których Bank może kupić lub sprzedać walutę na rynku międzybankowym. Wysokość marży Banku nie może jednak przekroczyć poziomu 4% Kursu Rynkowego, który stanowi podstawę do wyliczenia danego kursu sprzedaży (kursu spłaty).
- Kurs kupna (kurs wypłaty) ustalany jest przez odjęcie od Kursu Rynkowego marży Banku, na wysokość której wpływa zmienność kursów walutowych lub ceny, po których Bank może kupić lub sprzedać walutę na rynku międzybankowym. Wysokość marży Banku nie może jednak przekroczyć poziomu 4% Kursu Rynkowego, który stanowi podstawę do wyliczenia danego kursu kupna (kursu wypłaty).
- Maksymalny spread, tj. różnica miedzy kursem sprzedaży i kursem kupna waluty indeksacji nie może przekroczyć 8% Kursu Rynkowego, który stanowi podstawę do wyliczenia danych kursów sprzedaży (kursów spłaty) i kursów kupna (kursów wypłaty).
- Kurs Rynkowy w ciągu danego dnia może podlegać zmianom, w konsekwencji czego zmianom w ciągu danego dnia podlegać może również wyliczony na jego podstawie przez Bank kurs sprzedaży i kupna waluty indeksacji obowiązujący w Banku, nie będą one jednak przekraczać poziomów opisanych w ust. 3 – 6. Kredytobiorcy znane jest ryzyko wynikające z możliwości takich zmian, w szczególności możliwość wystąpienia niedopłaty w sytuacji wzrostu kursu po zleceniu przez Kredytobiorcę przelewu.
- Kursy kupna określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP minus marża kupna ustalana decyzją Banku.
- Kursy sprzedaży określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP plus marża sprzedaży ustalana decyzją Banku.
- Do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez Bank stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich na stronie internetowej NBP (www.nbp.pl) w poprzednim dniu roboczym skorygowane o marże kupna sprzedaży Banku.
- Marże kupna i sprzedaży opisane w ust. 2 i 3 ustalane są raz na miesiąc decyzją Banku. Wyliczenie ww. marż polega na obliczeniu różnicy pomiędzy średnimi kursami złotego do danych walut ogłoszonymi w tabeli kursów średnich NBP w przedostatnim dniu roboczym miesiąca poprzedzającego okres obowiązywania wyliczonych marż, a średnią arytmetyczną z kursów kupna/sprzedaży stosowanych do transakcji detalicznych z pięciu banków na ostatni dzień roboczy miesiąca poprzedzającego okres obowiązywania wyliczonych marż. Banki, o których mowa w poprzednim zdaniu to: PKO BP S.A., Pekao S.A., Bank Zachodni WBK S.A., Millennium Bank S.A., Citibank Handlowy Polska S.A. Marże kupna i marże sprzedaży oraz zasady ich ustalania mogą ulegać zmianom.
- Obowiązujące w danym dniu roboczym kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez Bank walut zawartych w ofercie Banku określane są przez Bank po godz. 15:00 poprzedniego dnia roboczego i wywieszane są w siedzibie Banku oraz publikowane są na stronie internetowej Banku (www.bph.pl).
Klauzule abuzywne banku BPH wpisane do mapy klauzul abuzywnych Rzecznika Finansowego
Warto pamiętać, że jeszcze inne klauzule banku BPH znalazły się w mapie klauzul abuzywnych stworzonej przez Rzecznika Finansowego. Rejestr ten wymienia następujące klauzule znajdujące się we wzorcach umowy banku BPH.
Umowa kredytu hipotecznego z 2002 r.
- 2 ust. 1 [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
Bank udziela Kredytobiorcy na jego wniosek z dnia (…)” na warunkach określonych w Umowie oraz Regulaminie kredytowania osób fizycznych w Banku Przemysłowo Handlowym PBK S.A., kredytu w wysokości (…) franków szwajcarskich (CHF) (słownie: … złotych polskich), a Kredytobiorca zobowiązuje się do wykorzystania i zwrotu kredytu wraz z odsetkami zgodnie z warunkami niniejszej umowy.
- 3 ust. 2 [klauzula skutkująca możliwością żądania zwrotu nadpłaconych kwot]
Prowizja od kredytu walutowego, naliczana jest i pobierana w złotych po kursie sprzedaży obowiązującym w dniu zapłaty prowizji zgodnie z Tabelą kursów walut BPH PBK S.A. ogłaszaną s w siedzibie Banku.
- 5 ust. 3 [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
Kwota kredytu wypłacana jest w złotych po przeliczeniu zgodnie z kursem kupna waluty kredytu obowiązującym w Banku w dniu wypłaty zgodnie z Tabelą kursów walut BPH PBK SA ogłaszaną w siedzibie Banku.
Umowa kredytu budowlano-hipotecznego z 2004 r., z 2005 r.,
- 2 ust. 1 [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
Bank udziela Kredytobiorcy na warunkach określonych w umowie oraz Regulaminie kredytowania osób fizycznych w Banku BPH S.A. nie objętych Ustawą o Kredycie Konsumenckim, kredytu w wysokości X CHF (słownie: …. franków szwajcarskich), a Kredytobiorca zobowiązuje się do wykorzystania i zwrotu kredytu wraz z odsetkami zgodnie z warunkami niniejszej umowy.
Załącznik nr 1 Wniosek o wypłatę kredytu [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
waluta PLN.
Załącznik nr 7 do umowy kredytu budowlano-hipotecznego Nr…
Ust. 2 pkt 2) [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
kwota kredytu lub transzy kredytu wypłacona jest w złotych po przeliczeniu według kursu kupna waluty kredytu obowiązującego w Banku w dniu wypłaty kwoty kredytu lub transzy kredytu, zgodnie z Tabelą kursów walut Banku BPH S.A. ogłoszoną w siedzibie Banku z zastosowaniem zasad ustalania kursów walut obowiązujących w Banku.
Ust. 2 pkt 4) [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
kwota spłaty podlega przeliczeniu na złote po kursie sprzedaży waluty kredytu obowiązującym w Banku w dniu dokonania spłaty, zgodnie z Tabelą kursów walut Banku BPH S.A. ogłoszoną w siedzibie Banku z zastosowaniem zasad ustalania kursów walut obowiązujących w Banku.
Umowa kredytu hipotecznego z 2006 r.
- 2 ust. 1 [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
Bank udziela Kredytobiorcy na warunkach określonych w umowie oraz Regulaminie kredytowania osób fizycznych w Banku BPH S.A. nie objętych Ustawą o Kredycie Konsumenckim, kredytu w wysokości X CHF (słownie: …. franków szwajcarskich), a Kredytobiorca zobowiązuje się do wykorzystania i zwrotu kredytu wraz z odsetkami zgodnie z warunkami niniejszej umowy.
Załącznik nr 1 Wniosek o wypłatę kredytu [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
waluta PLN.
Załącznik nr 7 do umowy kredytu hipotecznego Nr ….
Ust. 2 pkt 2) [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
kwota kredytu lub transzy kredytu wypłacona jest w złotych po przeliczeniu według kursu kupna waluty kredytu obowiązującego w Banku w dniu wypłaty kwoty kredytu lub transzy kredytu, zgodnie z Tabelą kursów walut Banku BPH S.A. ogłoszoną w siedzibie Banku z zastosowaniem zasad ustalania kursów walut obowiązujących w Banku.
Ust. 2 pkt 4) [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
kwota spłaty podlega przeliczeniu na złote po kursie sprzedaży waluty kredytu obowiązującym w Banku w dniu dokonania spłaty, zgodnie z Tabelą kursów walut Banku BPH S.A. ogłoszoną w siedzibie Banku z zastosowaniem zasad ustalania kursów walut obowiązujących w Banku.”GE Money Bank S.A.
Umowa o kredyt hipoteczny z 2005 r.
- 1 ust. 1 [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
Bank udziela Kredytobiorcy Kredytu w kwocie (…) złotych polskich (słownie: … złotych polskich), indeksowanego kursem CHF zwanego dalej „Kredytem” na warunkach określonych w Umowie a Kredytobiorca zobowiązuje się do wykorzystania Kredytu zgodnie z postanowieniem Umowy oraz zapłaty Bankowi prowizji, opłat i innych należności wynikających z Umowy. Na kwotę Kredytu składa się kwota pozostawiona do dyspozycji Kredytobiorcy w wysokości (…) złotych polskich, przeznaczona na realizację celu określonego w ust. 2 oraz kwota należnej składki z tytułu ubezpieczenia od ryzyka utraty pracy opisanego w § 13, w wysokości (…) złotych polskich, która zostanie doliczona do salda Kredytu, zgodnie z zasadami określonymi w § 17, następnie saldo walutowe przeliczane jest dziennie na złote polskie według kursu sprzedaży waluty do której indeksowany jest Kredyt, podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez GE Money Bank S.A., opisanej szczegółowo w § 17.
- 7 ust. 2 zd. 4 [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
Każdorazowo wypłacana kwota polskich złotych polskich, zostanie przeliczona na walutę, do której indeksowany jest Kredyt według kursu kupna waluty Kredytu podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez GE Money Bank S.A., obowiązującego w dniu dokonania wypłaty przez Bank.
- 10 ust. 6 [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
Rozliczenie każdej wpłaty dokonywanej przez Kredytodawcę, będzie następować według kursu sprzedaży waluty, do której jest indeksowany Kredyt, podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez GE Money Bank S.A., obowiązującego w dniu wypływu środków do Banku.
- 17 ust. 1-5 [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
- Do rozliczenia transakcji wypłat i spłat Kredytów oraz Pożyczek stosowane są odpowiednio kusy/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez GE Money Bank S.A. walut zawartych w ofercie Banku obowiązujące w dniu dokonania transakcji.
- Kursy kupna określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP minus marża kupna.
- Kursy sprzedaży określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP plus marża sprzedaży.
- Do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielonych przez GE Money Banku S.A. stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże kupna sprzedaży GE Money Banku S.A ustalane w sposób określony w ust. 5.
- Marże kupna/sprzedaży ustalane są raz na miesiąc. Wyliczenie ww. marż polega na obliczeniu różnicy pomiędzy średnimi kursami złotego do danych walut ogłoszonymi w tabeli kursów średnich NBP w przedostatnim dniu roboczym miesiąca poprzedzającego okres obowiązywania wyliczonych marż a średnią arytmetyczną z kursów kupna/sprzedaży stosowanych do transakcji detalicznych z i pięciu banków na ostatni dzień roboczy miesiąca poprzedzającego okres obowiązywania wyliczonych marż ww. banki to: PKO BP S.A., PEKAO S.A., Bank Zachodni WBK S.A., Millennium Bank S.A. i CitiBank Handlowy Polska S.A.
Umowa o kredyt hipoteczny z 2006 r., z 2007 r. i 2008 r.
- 1 ust. 1 [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
Bank udziela Kredytobiorcy Kredytu w kwocie (…) złotych polskich (słownie: … złotych polskich), indeksowanego kursem CHF zwanego dalej „Kredytem” na warunkach określonych w Umowie a Kredytobiorca zobowiązuje się do wykorzystania Kredytu zgodnie z postanowieniem Umowy oraz zapłaty Bankowi prowizji, opłat i innych należności wynikających z Umowy. Na kwotę Kredytu składa się kwota pozostawiona do dyspozycji Kredytobiorcy w wysokości (…) złotych polskich, przeznaczona na realizację celu określonego w ust. 2 oraz kwota należnej składki z tytułu ubezpieczenia od ryzyka utraty pracy opisanego w § 13, w wysokości (…) złotych polskich, która zostanie doliczona do salda Kredytu, zgodnie z zasadami określonymi w § 17, następnie saldo walutowe przeliczane jest dziennie na złote polskie według kursu sprzedaży waluty do której indeksowany jest Kredyt, podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez GE Money Bank S.A., opisanej szczegółowo w § 17.
- 7 ust. 2 zd. 4 [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
Każdorazowo wypłacana kwota polskich złotych polskich, zostanie przeliczona na walutę, do której indeksowany jest Kredyt według kursu kupna waluty Kredytu podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez GE Money Bank S.A., obowiązującego w dniu dokonania wypłaty przez Bank.
- 10 ust. 8 [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
Rozliczenie każdej wpłaty dokonywanej przez Kredytodawcę, będzie następować według kursu sprzedaży waluty, do której jest indeksowany Kredyt, podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez GE Money Bank S.A., obowiązującego w dniu wypływu środków do Banku.
- 17 ust. 1-5 [klauzula skutkująca nieważnością całej umowy]
- Do rozliczenia transakcji wypłat i spłat Kredytów oraz Pożyczek stosowane są odpowiednio kusy/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez GE Money Bank S.A. walut zawartych w ofercie Banku obowiązujące w dniu dokonania transakcji.
- Kursy kupna określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP minus marża kupna.
- Kursy sprzedaży określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP plus marża sprzedaży.
- Do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielonych przez GE Money Banku S.A. stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże kupna sprzedaży GE Money Banku S.A.
- Obowiązujące w danym dniu roboczym kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez GE Money Bank SA walut zawartych w ofercie Banku określane są przez Bank po godz. 15.00 poprzedniego dnia roboczego i wywieszone są w siedzibie Banku oraz publikowane na stronie internetowej GE Money Banku SA.
Więcej o klauzul abuzywnych stosowanych przez banki w umowach frankowych znajdziesz tutaj: Klauzule abuzywne – pobierz mapę klauzul niedozwolonych.