mBank – aktualne orzecznictwo

Wyrok z dnia 06.08.2019 roku, został wydany przez Sąd Okręgowy w Łodzi. Przewodniczącym był Pan Sędzia Sądu Okręgowego Adam Borowicz.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

“W niniejszej sprawie powódka domagała się na podstawie art. 410 w zw. z art. 405 k.c. zwrotu przez pozwany bank uznanego przez nią za nienależne świadczenia pieniężnego obejmującego sumę wszystkich dokonanych przez nią wpłat na rzecz pozwanego z tytułu spłaty rat wyżej opisanego kredytu (tj. kapitału kredytu wraz z odsetkami kapitałowymi). Wysokość tej sumy powódka określiła na 217.626,62 zł (pozew, k. 9 – „całkowita spłata kredytu”).

Zgodnie z treścią art. 385 1 § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy – co nie dotyczy postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Podkreślić należy ponadto, że mechanizm waloryzacji kwoty kredytu udzielonego powódce przez pozwany bank określają dopiero łącznie stosowane klauzule z §1 ust. 3 i 3a oraz §10 ust. 4 umowy. Postanowienia te nie zawierają jednak przejrzystego, zrozumiałego i jednoznacznego dla konsumenta opisu mechanizmu waloryzacji, dzięki któremu powódka mogłaby w trakcie trwania okresu kredytowania samodzielnie oszacować wielkość własnego zobowiązania, wyliczyć jaka będzie np. wysokość kolejnej miesięcznej raty, czy też dokonywać weryfikacji decyzji banku w tym zakresie. Pozwany w ten sposób przyznał sobie prawo do jednostronnego, niczym nieskrępowanego ustalania wysokości zadłużenia kredytobiorcy będącego konsumentem, który z kolei został zobowiązany do bezwarunkowego podporządkowania się takim decyzjom, co oznacza, że ma miejsce rażąca dysproporcja uprawnień kontraktowych stron, na niekorzyść konsumenta, co w sposób oczywisty godzi w dobre obyczaje.

Przez sprzeczność z dobrymi obyczajami rozumie się takie kształtowanie stosunku umownego, które zmierza do dezinformacji lub wywołania błędnego mniemania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, ukształtowania stosunku zobowiązaniowego niezgodnie z zasadą równorzędności stron.

Stwierdzić należy w dalszej kolejności, że bezskuteczność wyżej przywołanych postanowień umowy stron obejmujących tzw. nie powoduje upadku całej umowy – strony pozostają związane umową w pozostałym zakresie (por. w tym zakresie argumentacja co do analogicznych stanów faktycznych w uzasadnieniach wyroków SN: z dnia 4 kwietnia 2019 r., III CSK 159/17 oraz z dnia 9 maja 2019 r.. I CSK 242/18). Jak już wyżej wskazano, art. 385 1 k.c. stanowi przepis szczególny wyłączający w omawianych kwestiach zastosowanie art. 58 § 2 w zw. z §3 k.c. Przepisy ustawowe dotyczące skutków uznania klauzuli umownej za niedozwoloną nie zawierają odpowiednika art. 58 § 3 k.c., tj. nie przewidują badania przez sąd, czy z okoliczności sprawy wynika, że bez postanowień uznanych za abuzywne umowa w ogóle zostałaby przez strony zawarta (por. System prawa prywatnego. Tom 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, s. 667). W szczególności, wymóg taki w żaden sposób nie wynika z jednoznacznej w tym zakresie treści 385 1 §2 k.c., który to przepis wskazuje na brak związania stron treścią niedozwolonego postanowienia umownego, a nie na upadek (nieważność) całej umowy. Dodać należy, że art. 6 ust. 1 wyżej przywołanej dyrektywy 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. stanowi, że na mocy prawa krajowego nieuczciwe warunki w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami nie będą wiążące dla konsumenta, a umowa w pozostałej części będzie nadal obowiązywała strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków. Innymi słowy, brak związania stron klauzulą niedozwoloną skutkuje „upadkiem” (brakiem obowiązywania) umowy jako całości tylko wówczas, gdyby bez niedozwolonego postanowienia umownego nie było możliwe wykonywanie umowy – w szczególności z uwagi na niemożność ustalenia jej treści.

Stwierdzić wobec tego trzeba, że umowa kredytu zawarta przez strony mogła obowiązywać nadal po wyłączeniu z niej wyżej przywołanych, niedozwolonych postanowień – kredyt udzielony powódce pozostawał kredytem „złotówkowym” (wyrażonym w walucie polskiej), jednakże kwota kredytu nie podlegała waloryzacji opartej na kursie waluty obcej. Możliwe było zatem (jak to wynika także z opinii biegłego wydanej w sprawie niniejszej) ustalenie wysokości zobowiązania pieniężnego powódki oraz terminów i wysokości poszczególnych rat spłaty kredytu. Nie zachodzą żadne przesłanki pozwalające na przyjęcie, że w takim kształcie umowa stron nie mogła być wykonywana.

Ostatecznie zatem powództwo dotyczące zapłaty należności głównej podlegało uwzględnieniu w zakresie wyżej wskazanej kwoty 95.398,98 zł (stanowiącej różnicę między sumą kwot uiszczonych przez powódkę na rzecz pozwanego banku z tytułu spłaty kredytu wraz z odsetkami kapitałowymi a kwotami należnymi z tego tytułu na rzecz pozwanego przy przyjęciu braku waloryzacji umownej i zachowaniu oprocentowania określonego w umowie) – na podstawie art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c.

Ponadto, na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. należało zasądzić od pozwanego banku na rzecz powódki odsetki ustawowe za opóźnienie od należności głównej, skoro doszło do opóźnienia się pozwanego w zapłacie wyżej wskazanej należności głównej. Jak już wyżej wskazano, powódka nie udowodniła, w jakiej dacie doręczone zostało pozwanemu wezwanie przedsądowe do zapłaty należności objętej pozwem. Z tego względu należało przyjąć, że pierwszym doręczonym pozwanemu skutecznie wezwaniem do zapłaty należności pieniężnej objętej pozwem był odpis pozwu, który doręczono pozwanemu w dniu 4 grudnia 2017 roku (k. 128). Od dnia następnego należało zasądzić od pozwanego na rzecz powoda odsetki za opóźnienie.

Wobec uwzględnienia powództwa w zakresie powyżej kwoty 69.539,46 zł, tj. powyżej kwoty zgłoszonego przez powódkę w toku procesu roszczenia ewentualnego (pismo powódki k. 376), zbędne było orzekanie o zasadności tego roszczenia ewentualnego.

Ponadto, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 roku, poz. 300) należało rozdzielić między strony procesu nieuiszczone koszty sądowe, czyli pokryte tymczasowo z funduszy Skarbu Państwa wydatki na wynagrodzenie biegłego z zakresu bankowości i finansów w łącznej kwocie 813,43 zł (k. 644 – 745,64 zł, k. 668 – 67,79 zł). Z kwoty tej 43,84% (tj. 356,60 zł) obciąża pozwanego, a pozostała część (456,83 zł) powódkę.”