Sankcja darmowego kredytu. Mechanizm ochrony konsumenta przed naruszeniem obowiązków kredytodawców

Sankcja darmowego kredytu to mechanizm chroniący konsumentów w sytuacjach, gdy prawne aspekty umów bankowych są wadliwie sformułowane przez kredytodawcę. Ustawa o kredycie konsumenckim w art. 45 stanowi, że w przypadku naruszenia przez kredytodawcę obowiązków ustawowych kredytobiorca może spłacić kredyt bez odsetek i innych kosztów. Lista artykułów w ustawie, których naruszenie aktywuje sankcję darmowego kredytu, obejmuje między innymi: brak pisemnej formy umowy kredytowej, pominięcie kluczowych elementów w umowie, takich jak dane konsumenta, kredytodawcy, rodzaj kredytu, całkowita kwota kredytu, RRSO czy sposób spłaty kredytu.

Naruszenie przez kredytodawcę zasad określających maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu także upoważnia do skorzystania z sankcji darmowego kredytu. O tym mechanizmie ochrony konsumenckiej coraz więcej się mówi ze względu na złożoność i szczegółowość umów bankowych. Prawnicy często znajdują w nich luki prawne, takie jak nieprawidłowe wyliczenie RRSO czy ogólnikowe określenie zasad zmiany oprocentowania. Teoretycznie wszyscy kredytobiorcy, którzy znaleźli wadę prawną umowy bankowej, mogą złożyć do kredytodawcy pisemne oświadczenie o woli skorzystania z sankcji darmowego kredytu. Praktyczne skorzystanie z sankcji nie jest jednak takie proste i może wymagać drogi sądowej, zwłaszcza jeśli bank nie uzna oświadczenia konsumenta za zasadne. W takim przypadku konieczna jest pomoc specjalistycznej kancelarii doświadczonej w sporach sądowych z bankami.

Upadłość konsumencka 2023 – rekord historyczny

W 2023 roku sądy ogłosiły upadłość 21 tys. konsumentów w Polsce, osiągając historyczny rekord. Łącznie od 2015 roku do 2023 roku zbankrutowało 94,5 tys. Polaków. Wzrost liczby upadłości konsumenckich zaczął się w 2020 roku, a każdy kolejny rok przynosił ich więcej. Przyczyną tego wzrostu była zmiana przepisów w 2020 roku, która ułatwiła ogłaszanie upadłości, nawet jeśli ktoś przyczynił się do swojej niewypłacalności przez niedbalstwo. Najwięcej bankrutów pojawiło się w województwach śląskim, wielkopolskim i mazowieckim. Wśród miast przoduje Warszawa.

Dla wielu osób, które wpadły w spiralę zadłużenia, upadłość konsumencka wydawała się jedynym ratunkiem. Jak wielokrotnie już dowiedziono w sądach, liczne instrumenty finansowe i pożyczki bankowe pozostawiają wiele do życzenia pod względem uczciwości, sprawiedliwości społecznej i zgodności z obowiązującymi przepisami prawa. Osoby posiadające drenujące domowy budżet nieuczciwe umowy z bankiem szczególnie dotkliwie odczuły wzrost stóp procentowych, wyższe koszty życia, paliw i energii. Te wszystkie elementy skumulowały się na podjęcie radykalnej decyzji o upadłości konsumenckiej. Niemniej należy mieć świadomość, że prawo europejskie chroni konsumentów przed naruszeniem obowiązków ze strony kredytodawców. Wyroki TSUE, które zapadają w sprawach frankowych, mają wpływ także na sytuację kredytobiorców posiadających zadłużenie w złotówkach.

Skutki wyroku TSUE dla kredytów frankowych oraz złotowych

Szerokie orzecznictwo TSUE jest korzystne ogólnie dla konsumentów, a nie tylko frankowiczów. Dziesięć wyroków Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 2023 przyczyniło się do zdecydowanego wzmocnienia pozycji procesowej wszystkich kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyty posiadające klauzule abuzywne. Banki posiadają aż 350 klauzul abuzywnych wpisanych do rejestru UOKiK, a przynajmniej połowa z nich dotyczy kredytów złotówkowych.

Wyroki TSUE potwierdzają, że konsument ma prawo do odsetek za opóźnienie w zwrocie nienależnych świadczeń od chwili otrzymania przez przedsiębiorcę wezwania o ich zwrot. Orzeczenie to ma znaczący wpływ zarówno w sprawach o kredyty waloryzowane do waluty obcej

(takich jak franki, euro, jeny oraz inne), jak i o kredyty udzielone w polskich złotych. To powoduje, że pozew banku jest naprawdę korzystnym działaniem, ponieważ odsetki ustawowe wynoszą aż 11,25% w skali roku. Konsumenci dysponują naprawdę szerokim wachlarzem narzędzi prawnych, które umożliwiają im unieważnienie nieuczciwych umów kredytowych lub skorzystanie z sankcji darmowego kredytu.

Coraz większa świadomość społeczna praw konsumenckich zachęca kolejnych kredytobiorców do przeciwstawiania się samowoli kredytodawców. To frankowicze zainicjowali walkę z bankami o przywrócenie sprawiedliwości. Beneficjentami tej walki mogą być również kredytobiorcy złotówkowi, którzy częstokroć także zostali poszkodowani przez bezprawne działania banków. Aby uwolnić się od nieuczciwego zadłużenia – niezależnie czy jest ono w złotówkach czy we frankach – wystarczy tylko pozwać bank. Skorzystanie z pomocy profesjonalnej kancelarii prawnej gwarantuje sukces w sądzie i maksymalizację korzyści finansowej z pozwu.