Restrukturyzacja Getin Noble Banku. 8000 skarg i konflikt interesów. Sprawa TSUE C-118/23

Pod koniec 2021 roku Komisja Nadzoru Finansowego podjęła decyzję o powierzeniu Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu (BFG) roli tymczasowego administratora w Getin Noble Banku, mając na celu poprawę jego trudnej sytuacji finansowej. We wrześniu 2022 roku BFG wdrożył procedurę restrukturyzacji i likwidacji banku. BFG wykonywał jednocześnie funkcję gwaranta depozytów bankowych, funkcję organu w zakresie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz administratora, co mogło wywołać konflikt interesów. Rada Nadzorcza banku, akcjonariusze, posiadacze obligacji oraz klienci, w tym osoby posiadające kredyty waloryzowane do walut obcych, zakwestionowali legalność tej decyzji, składając ponad 8000 skarg do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA). Tak ogromna liczba spraw zmusiła sąd do zwrócenia się do Trybunału Sprawiedliwości UE z pytaniami dotyczącymi zarówno aspektów proceduralnych, jak i merytorycznych, tej sytuacji.

Sąd administracyjny zwrócił uwagę, że przepisy proceduralne wymagają łączenia wszystkich skarg dotyczących tej samej decyzji w jedno postępowanie, co w praktyce grozi znacznymi opóźnieniami lub wręcz paraliżem w wydaniu orzeczenia w rozsądnym terminie. W obliczu tego wyzwania sąd zadał pytanie, czy możliwość indywidualnego składania skarg jest kluczowa dla skutecznej ochrony praw wynikających z prawa Unii.

Frankowicze powinni otrzymać wyrok w rozsądnym terminie

Trybunał Sprawiedliwości zauważył, że decyzja o restrukturyzacji banku, obejmująca szeroką grupę osób, generuje lawinę skarg, których wspólne rozpatrywanie może naruszać prawo do sprawiedliwego procesu. Sąd krajowy powinien zatem rozważyć odstąpienie od obowiązku ich łączenia, aby zapewnić sprawne i terminowe postępowanie. To oznacza, że frankowicze nie będą musieli czekać latami na rozstrzygnięcie skargi w ich sprawie i otrzymają decyzję w rozsądnym terminie.

Trybunał podkreślił, że każda osoba dotknięta decyzją ma niezbywalne prawo do zaskarżenia jej przed sądem. Kluczowe jest umożliwienie poszkodowanym frankowiczom przedstawienia swoich argumentów w otwartej, kontradyktoryjnej debacie, bez redukowania ich spraw do ogólnych rozważań nad jedną skargą zbiorczą. Zbadanie co do istoty wyłącznie skargi wniesionej przez Radę Nadzorczą Getinu oraz okoliczność, że wyrok w przedmiocie tej skargi będzie wywoływał skutki wobec wszystkich jest sprzeczne z prawem europejskim. Czyli jeżeli skarga Rady Nadzorczej Getinu zostanie oddalona, nie oznacza to, że skargi frankowiczów również zostaną odrzucone. 

Odpowiedzi TSUE w sprawie C-118/23 na pytania dotyczące kwestii proceduralnych:

„1) Artykuł 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że: stoi on na przeszkodzie stosowaniu krajowego przepisu proceduralnego nakładającego na sąd właściwy do rozpoznania skarg na decyzję krajowego organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji o przyjęciu środka w zakresie zarządzania kryzysowego obowiązek połączenia wszystkich wniesionych do niego skarg na tę decyzję, jeżeli stosowanie tego przepisu jest sprzeczne z prawem do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie.

2) Artykuł 85 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. (…) należy interpretować w ten sposób, że:w sytuacji gdy do sądu krajowego wniesiono większą liczbę skarg na decyzję krajowego organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji o przyjęciu środka w zakresie zarządzania kryzysowego, z których jedna została wniesiona przez organ instytucji objętej procedurą restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, oddalenie tylko tej jednej skargi jako bezzasadnej nie pozwala uznać, że zapewniono przestrzeganie prawa do skutecznego środka prawnego w odniesieniu do każdej innej osoby, której ta decyzja dotyczy i która również wniosła na nią skargę, podnosząc zarzuty, które nie zostały uwzględnione w wydanym wyroku i które w każdym

razie nie były przedmiotem kontradyktoryjnej debaty pozwalającej tej osobie na przedstawienie swojej sprawy.”

Czy frankowicze mają szanse na odzyskanie należności ze Skarbu Państwa?

W obliczu upadłości Getin Banku WSA stanął przed bardzo ważnym pytaniem: jak zapewnić niezależność organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, kiedy jednocześnie pełni on rolę tymczasowego administratora banku oraz gwaranta depozytów? Taka kumulacja funkcji może rodzić poważne ryzyko konfliktu interesów, co stawia pod znakiem zapytania bezstronność podejmowanych decyzji.

Trybunał Sprawiedliwości jasno wskazał, że prawo Unii wymaga, by działania organów restrukturyzacyjnych były wolne od wpływów wewnętrznych niezwiązanych z ich głównym zadaniem. Co więcej, organy te powinny wdrażać rozwiązania strukturalne, które zagwarantują operacyjną niezależność i wyeliminują ryzyko konfliktów interesów. Brak formalnych, pisemnych regulacji w tej kwestii nie oznacza automatycznie, że decyzje takie jak restrukturyzacja są nieważne. Jednak to na organie ciąży obowiązek udowodnienia, że wszystkie działania były ukierunkowane wyłącznie na realizację celów restrukturyzacyjnych. To wyraźne przypomnienie, że transparentność i odpowiedzialność są nieodzowne w procesach o tak dużym znaczeniu systemowym.

Takie postawienie sprawy przez TSUE może otworzyć pokrzywdzonym przez Getin frankowiczom drogę do dochodzenia roszczeń od Skarbu Państwa. Oczywiście sprawa jeszcze nie jest przesądzona, jednak Trybunał wyraźnie podkreślił, że BFG jest zobowiązany do stosowania strukturalnych mechanizmów eliminujących ryzyko nacisków, a realizacja celów restrukturyzacyjnych musi być transparentna.

WSA będzie miał za zadanie sprawdzić, czy odpowiednie przepisy dotyczące rozdzielenia różnych funkcji organu zostały opublikowane. W przypadku ich braku, sąd będzie musiały ocenić, czy w zaskarżonych decyzjach BFG wykazał, że w swojej organizacji wdrożono środki mające na celu oddzielenie funkcji i zapobieganie konfliktom interesów. Jeżeli jednak WSA stwierdzi, że procedura upadłościowa odbyła się z naruszeniem prawa unijnego, frankowicze zyskają mocny argument, który pozwoli im odzyskać swoje wierzytelności od Skarby Państwa.

Odpowiedzi TSUE w sprawie C-118/23 na pytania dotyczące kwestii materialno-prawnej:

„3) Artykuł 3 ust. 3 dyrektywy 2014/59, zmienionej dyrektywą 2019/879,należy interpretować w ten sposób, że: przepis ten ma zastosowanie, w sytuacji gdy krajowy organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji pełni również funkcję tymczasowego administratora w rozumieniu art. 29 tej dyrektywy, ze zmianami, lub funkcję gwaranta depozytów w rozumieniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/49/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie systemów gwarancji depozytów, w związku z czym nakłada on obowiązek przyjęcia uzgodnień strukturalnych w celu zapewnienia niezależności operacyjnej tego organu i uniknięcia konfliktu interesów w odniesieniu do tych funkcji.

4) Artykuł 3 ust. 3 dyrektywy 2014/59, zmienionej dyrektywą 2019/879,należy interpretować w ten sposób, że: w sytuacji gdy krajowy organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji pełni również „funkcje nadzoru” lub „inne funkcje” w rozumieniu tego postanowienia oraz w braku wewnętrznych przepisów na piśmie mających na celu zapewnienie niezależności operacyjnej tego organu i zapobieganie konfliktom interesów między jego funkcjami w zakresie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji a innymi funkcjami, przestrzeganie tych wymogów może jednak wynikać z wprowadzenia w tym celu wystarczających środków organizacyjnych i innych środków. Wspomniany przepis nie oznacza jednak ani tego, że decyzje dotyczące funkcji w zakresie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz te dotyczące innych funkcji wspomnianego organu muszą być podejmowane przez różne jednostki decyzyjne, ani tego, że wewnętrzne działy tego samego organu nie mogą świadczyć usług wsparcia zarówno pracownikom przydzielonym do pełnienia funkcji w zakresie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, jak i pracownikom przydzielonym do pełnienia innych funkcji, bez uszczerbku dla przepisów dotyczących tajemnicy zawodowej. Jeżeli istnieją przewidziane w tym postanowieniu przepisy wewnętrzne na piśmie, brak ich publikacji nie powoduje automatycznie nieważności decyzji podjętych przez organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, lecz oznacza w stosownej sytuacji w przypadku odwołania od decyzji tego organu, że do tego organu należy wykazanie, iż przepisy te były przestrzegane, w związku z czym decyzja ta została podjęta wyłącznie w celu osiągnięcia jednego lub kilku celów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.”

Korzystna opinia Rzecznika TSUE dot. zabezpieczenia roszczeń w sprawach Getin Bank (sprawa C-324/23)

To nie koniec dobrych wiadomości dla frankowiczów. 12 grudnia 2024 r. Rzecznik Generalny TSUE wydał korzystną dla kredytobiorców opinię w sprawie zabezpieczenia roszczeń. Jak już wielokrotnie zwracaliśmy uwagę, syndyk Getinu Marcin Kubiczek celowo utrudnia i wydłuża postępowania z frankowiczami. W tym celu uporczywie wnosi skargi na decyzje sądów o wstrzymaniu spłaty rat. Opinia Rzecznika potwierdza dotychczasowe stanowisko Ekspertów ŻBK, że takie działania syndyka są całkowicie bezzasadne. Zgodnie z prawem objęcie banku procedurą likwidacyjną nie stanowi przeszkody do udzielenia kredytobiorcom zabezpieczenia roszczenia w postaci zawieszenia spłaty rat.

Rzecznik Generalny TSUE stwierdził, co następuje:

„(…) Z uwagi na powyższe rozważania proponuję, aby Trybunał udzielił Sądowi Okręgowemu w Warszawie (Polska) następującej odpowiedzi: Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG (…) należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one przepisom krajowym lub praktyce krajowej, które z tego tylko powodu, że pozwany bank jest objęty procedurą restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, nie zezwalają na zarządzenie środka tymczasowego w celu zawieszenia, na czas trwania postępowania sądowego, umownego obowiązku dokonywania przez konsumenta spłaty miesięcznych rat kredytu przewyższających kapitał pożyczony przez konsumenta, w zakresie, w jakim środek tymczasowy dotyczy miesięcznych rat związanych z odsetkami od kredytu, i pod warunkiem, że po podjęciu decyzji o restrukturyzacji i uporządkowanej kredyt ten pozostał w aktywach pozostałej części podmiotu”. Obejrzyj poniżej webinar z Wiktorem Budewskim i Martą Chęcińską prosto z TSUE: