To, że sądy coraz częściej orzekają prawomocnie unieważnienie umowy to fakt.
Oczywiście prawomocne wyroki członków ŻBK podnoszą te statystyki.
W tym odcinku ekspert Kamil Chwiedosik odpowiada szczegółowo na częste pytanie – co to jest TEORIA SALDA i TEORIA DWÓCH KONDYKCJI?
Pierwszy prawomocny wyrok unieważniający kredyt Fortis na zasadzie teorii dwóch kondykcji zapadł w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie.
To już kolejne UNIEWAŻNIENIE umowy frankowej członka społeczności Życie Bez Kredytu, które było możliwe dzięki pracy całego zespołu ekspertów prawa finansowego i ekonomii. Przegrany bank to BNP Paribas Bank Polska S.A. w Warszawie. Sprawa dotyczyła kredytu Fortis. Sygn. akt VI ACa 501/19. Skład sędziowski: SSO del. Grzegorz Tyliński, SSA Małgorzata Kuracka, SSA Jolanta Pyźlak. Sprawę w ramach zespołu ekspertów prowadził i relacjonował Kamil Chwiedosik. Na sali sądowej powoda reprezentowali wyśmienici i doświadczeni adwokaci, posiadający już pięcioletnie doświadczenie w prowadzeniu sporów sądowych z bankami. Za analizy ekonomiczne odpowiadał Kamil Sienkiewicz, prezes kancelarii prawnej Centrum Prawa Finansowego i Ekonomii.
Sąd Apelacyjny przy unieważnieniu zastosował teorię dwóch kondykcji i zasądził na rzecz frankowicza ze społeczności Życie Bez Kredytu łączną kwotę 235 240,36 zł plus odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 26.06.2017 do dnia zapłaty (łącznie odsetki to dodatkowo 45 000 zł). Na kwotę składają się:
a) 13 498,45 zł zasądzone wyrokiem sygn. akt XXV C 1159/17
b) 198 372,41 zł zasądzone wyrokiem sygn. akt VI ACa 501/19
c) 14 269,50 zł z tytułu zwrotu kosztów postępowania w pierwszej instancji
d) 9 100 zł z tytułu zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego
Jednocześnie saldo kredytu spadło z 320 000 zł do zera.
Łączna korzyść wraz z odsetkami to ponad 600 000 zł. Dla takich chwil warto żyć, jest to Życie Bez Kredytu.
Inne wyroki na korzyść członków społeczności ŻBK:
Sygn. akt XXVIII C 1041/21 16 listopada 2021
Korzyści:
Nieważność umowy kredytowej na zasadzie dwóch kondykcji.
Zasądzone wszystkie kwoty, tj. ponad 220.000 zł wraz z odsetkami. Zwrot wszystkich kosztów sądowych 11.817 zł.
Bank będzie wykreślony z hipoteki kredytowanej nieruchomości po uprawomocnieniu się wyroku.
Saldo kredytu spada spada z niemal 250.000 zł do zera. Łączna korzyść ponad 480.000 zł
Syg. akt XXVIII C 2365/21 23 września 2021
Korzyści :
61.884,07 PLN oraz 87.245,84 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.
11.834 PLN tytułem zwrotu tytułem kosztów procesu.
Saldo kredytu spada z ok 500.000 PLN do zera, a bank po uprawomocnieniu się wyroku zostanie wykreślony z hipoteki kredytowanej nieruchomości.
Łączna korzyść ponad 1.000.000 (1 mln) PLN
Sygn. akt XXV C 422/21 10 czerwca 2021
Korzyści:
Sąd ustalił nieważność umowy na zasadzie teorii dwóch kondykcji.
Sąd zasądził kwoty 74.141,53 zł oraz 110.996,97 CHF plus odsetki karne do dnia zapłaty ( tj. ok 50000 zł).
11834 zł zwrot kosztów proces.
Łączna korzyść członków społeczności Życie Bez Kredytu w tej sprawie to ponad 550.000 zł i
bank będzie wykreślony z hipoteki kredytowanej nieruchomości po uprawomocnieniu się wyroku.
Sygn. akt. II C 1457/20 17 maja 2021
Korzyści:
– Sąd uznał umowę za nieważną bezwzględnie (bank może już mieć przedawnione roszczenie o zwrot
kapitału). Zasądził pełną kwotę ok 440.000 zł razem odsetkami za czas procesu (niewiele, bo proces
trwał krótko).
– Zwrot wszystkich kosztów postępowania sądowego 11.817 zł. Saldo kredytu spada z ok
500.000 zł do zera po uprawomocnieniu się wyroku bank będzie wykreślony z hipoteki kredytowanej
nieruchomości.
Łączna korzyść: ok 950.000 zł !!
Przy unieważnieniu umowy dla frankowicza istotne jest, jaką decyzję podejmie sąd w rozliczeniu obu stron. W tym przypadku Sąd, zgodnie z roszczeniem udowodnionym przez adwokatów członka społeczności ŻBK, zdecydował się zastosować najkorzystniejsze rozstrzygnięcie, tj. zasadę dwóch kondykcji.
Nasz ekspert i założyciel społeczności ŻBK Kamil Chwiedosik w odc. 16 vloga #loveżbk omawia to zagadnienie w odniesieniu do przepisów oraz zagadnienia prawnego skierowanego do Sądu Najwyższego (sygn. III CZP 11/20 oraz III CZP 41/20).
Sądy unieważniając umowy waloryzowane do CHF wskazują na ich brak zgodności z ustawą albo z zasadami współżycia społecznego, bowiem sprzeczność takiego zobowiązania z jego naturą stanowi o nieważności bezwzględnej umowy. Należy nadmienić w tym miejscu, że dwa najczęstsze roszczenia prowadzące do unieważnienia umowy to:
- a) roszczenie o zapłatę z tytuły nieważności umowy (np. art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c.)
- b) ustalenie (stwierdzenie) nieważności umowy (w oparciu o art. 189 k.p.c. w zw. z art. 58 § 1 lub § 2 k.c.)
ZASADA DWÓCH KONDYKCJI
Już w 11 grudnia 2019 SN wydał orzeczenie V CSK 382/18, w którym stwierdza w kontekście rozliczenia stron nieważnej umowy, m.in. cyt.:
„panującą w orzecznictwie i w doktrynie teorią dwu kondykcji, opartą na art. 410 § 2 k.c.”
Otóż w pierwszej kolejności należy podkreślić, iż w sytuacji stwierdzenia nieważności umowy wobec stron aktualizuje się wzajemnie obowiązek kondykcji na podstawie art. 410 § 1 i 2 w związku z art. 405 k.c. (condictio sine causa). Po drugie zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 498 § 1 k.c. , każda ze stron powinna zgłosić żądanie zwrotu odrębnie, bez automatycznego kompensowania przez sąd. Literalna wykładnia treści tego przepisu wprost wskazuje na fakultatywność takiego rozwiązania, pozostawiając decyzję samemu wierzycielowi i wykluczając możliwość jej zastosowania przez sąd z urzędu.
Wyjaśnię to na prostym przykładzie. Jeżeli frankowicz otrzymał z banku 500 000 PLN, a do tej pory zwrócił 300 000 PLN, to po unieważnieniu umowy kredytowej w przypadku:
- teorii dwóch kondykcji otrzyma zwrot 300 000 PLN
- teorii salda nie otrzyma żadnego zwrotu, chyba że spełniał świadczenie bezpośrednio w CHF, np. po zawarciu aneksu poprzez zakup franków w kantorze, wówczas konsument otrzyma zwrot wszystkich wpłaconych CHF od 2011 roku.
BANK 3 LATA, KONSUMENT 10 LAT
Banki zaś nie korzystają z przysługującego im prawa potrącenia wierzytelności z uwagi na przedawnienie roszczeń i konieczność uznania powództwa co do nieważności umowy. Wobec tego w efekcie unieważnienia umowy przez sąd, zgodnie z zasadą dwóch kondykcji, należna dla kredytobiorcy jest cała kwota dochodzonego roszczenia za okres 10 lat od dnia złożenia pozwu (zarówno w PLN jak i CHF). Natomiast zgodnie z polskim prawem, należności banku przedawniają się po upływie 3 lat od momentu wypłacenia kredytu (vide: wyrok SA w Białymstoku akt I ACa 635/19) i wynika to wprost z przepisu art. 118 k.c.
TEORIA SALDA
Jednocześnie teoria salda przyjmuje błędne założenie, wyręczające bank, zupełnie bez podstawy prawnej, w dochodzeniu przedawnionych roszczeń od konsumenta. Na przeszkodzie tego rodzaju podejścia stoi chociażby art. 117 § 2[1] k.c., który stanowi:
„Po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.”
Brak również w przepisach kodeksu postępowania cywilnego podstawy do przyjęcia teorii salda z uwagi na art. 321§1 kpc, który określa tzw. granice orzekania i związanie sądu żądaniem pozwu. Sąd nie może zatem orzekać ponad to czego żądają strony, a skoro bank nie żąda zwrotu wypłaconej kwoty, jak również nie składa oświadczenia o jej potrąceniu, to Sąd sam z siebie nie powinien takiego żądania uwzględniać:
„Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie.”
ZASADA CZYSTYCH RĄK
Bardzo ważne jest przy tym obowiązywanie zasady „czystych rąk”. Bowiem z punktu widzenia stosowania art. 5 k.c. nie jest rzeczą obojętną ocena zachowania się banku, który rażąco naruszył zasady współżycia społecznego. Związana z tym zasada „czystych rąk” sprowadza się do dyrektywy, wedle której może korzystać z art. 5 k.c. tylko ten, kto sam postępuje nienagannie. W orzecznictwie i doktrynie utrwalone jest więc stanowisko, że nie może powoływać się na naruszenie zasad współżycia społecznego ten, kto sam im uchybia, i żądać na ich podstawie odmowy udzielenia ochrony sądowej osobie, której prawo zostało naruszone (vide: wyroki SN z 13.06.2000 r., V CKN 448/00, LEX nr 510984; z 12.06.2013 r., II CSK 632/12, LEX nr 1353432; z 11.5.2016 r., I PK 134/15).
Teoria salda prawdopodobnie błędnie zakłada przy tym (co oceni właśnie SN), że roszczenie banku może zostać potrącone z roszczeniem kredytobiorcy, także dlatego, że stosownie do art. 411 pkt 4 k.c. nie ma możliwości zwrotu świadczenia spełnionego w celu zadośćuczynienia przedawnionemu roszczeniu.
ZWROT CHF PRZY TEORII SALDA
Nawet jeżeli Sąd zastosuje teorię salda, to zwrotowi dla frankowicza podlega całkowita kwota wpłacona do banku bezpośrednio w CHF. Jednak, skoro bank wypłacił kwotę w PLN może on żądać co najwyżej kwot w PLN. Nie ma bowiem podstawy prawnej, która umożliwia zapłatę w walucie obcej za zobowiązania wyrażone w PLN. Tym samym dyspozycja art. 411 pkt 4 k.c. może znaleźć zastosowanie wyłącznie do wpłat dokonywanych przez kredytobiorców w PLN.
Wobec tego zwrotowi na rzecz konsumenta powinny podlegać wszystkie kwoty w CHF uiszczone na rzecz banku do 10 lat wstecz licząc od dnia złożenia powództwa w sądzie.
W 16. odcinku vloga #loveŻBK dowiesz się ponadto:
- jakie są aktualne statystyki orzeczeń w polskich sądach?
- ile pieniędzy zwróci bank w obu sytuacjach?
- czy bank zwraca franki, czy złotówki?
- co to jest zasada „czystych rąk”?
- ile wynosi przedawnienie dla banku a ile dla frankowicza?
- najnowsze orzeczenia
Posłuchaj i dowiedz się więcej, na co możesz liczyć w walce z bankiem. Bądź świadomym frankowiczem i dobrze przygotowuj się na wygraną, tak jak już ponad 500 członków społeczności Życie Bez Kredytu.
